Vlottere toegang tot ambulante geestelijke gezondheidszorg
Volgens schattingen zou minstens één Belg op vier op een bepaald moment in zijn leven kampen met geestelijke gezondheidsproblemen. Een toegankelijk aanbod van geestelijke gezondheidszorg is dan ook cruciaal. Waar en hoe vind je dat?
De eerste stap bestaat erin jouw geestelijke gezondheidsproblemen te bespreken met een persoon uit je omgeving. Dat kan soms moeilijk zijn, maar het is wel een zeer belangrijke. Je huisarts, familie, vrienden, vertrouwenspersoon op school, op het werk, in de verenigingen, je huisarts... kunnen meer steun bieden dan je denkt.
Als jouw persoonlijk netwerk niet volstaat, kan je je echter richten tot professionele hulp in de mentale gezondheidszorg. Dat kan om verschillende redenen complex lijken: een te hoge financiële drempel, een moeilijke geografische bereikbaarheid of een te beperkte toegang tot gespecialiseerde zorg aangepast aan jouw vraag.
De overheid en de netwerken voor geestelijke gezondheid hebben daarom hun krachten gebundeld en werkten verschillende overeenkomsten uit om het zorgaanbod zo toegankelijk mogelijk te maken voor iedereen die dit nodig heeft.
Dankzij dit aanbod kan iedereen die te maken krijgt met lichte tot matige psychologische problemen een reeks individuele of groepssessies volgen tegen een betaalbare prijs.
Welke soorten zorg (vanaf 1 april 2024)?
De maatregel betreft de functie gemeenschapsgerichte interventies, de eerstelijnspsychologische ondersteuningsfunctie en de eerstelijnspsychologische behandelfunctie voor lichte tot matige problematiek.
- Gemeenschapsgerichte interventies (functie 1). Dit is een vorm van plaatsgebonden werken met interventies gericht op groepen in de gemeenschap waar al dan niet sprake is van een zorgvraag/expliciet probleem. Interventies zijn gericht op zelfzorg, weerbaarheid en psycho-educatie. Deze gemeenschapsinterventies worden georganiseerd in groepen, op basis van geïdentificeerde lokale behoeften.
- De eerstelijns psychologische ondersteuningsfunctie (functie 2). Deze functie richt zich op vraagverheldering, bevordering van de psychische gezondheid door weerbaarheidsondersteuning, psycho-educatieve interventies ter preventie en/of (vroeg)signalering van (vermoedens van) psychische problemen nog in een vroeg stadium. Dankzij een reeks kortdurende, generalistische interventies van lichte tot matige intensiteit worden klachten en verergering daarvan voorkomen en wordt de weerbaarheid van het individu en/of zijn omgeving versterkt. Als tijdens en na de interventie blijkt dat deelnemers verdere en/of intensievere psychologische behandeling nodig hebben, wordt de begunstigde doorverwezen naar de best passende functie en modaliteit in het kader van deze overeenkomst of naar andere vormen van zorg die aansluiten bij de behoeften.
- De psychologische behandelfunctie voor lichte tot matige problemen (functie 3). Deze behandeling richt zich op het verhelderen van de vraag, als daar nog niet aan is voldaan, met het oog op het bieden van kortdurende behandeling aan begunstigden, en stelt klinische doelen die verder gaan dan het versterken van de veerkracht zoals beschreven in de vorige 2 punten.
Een sessie bij een klinisch psycholoog of orthopedagoog die aangesloten is bij een netwerk kan eveneens worden terugbetaald omdat het RIZIV ze voor zijn rekening neemt. Voor het aantal sessies geldt in elke categorie een bovengrens.
Voor wie?
Iedereen kan op een bepaald moment in zijn leven te maken krijgen met psychologische kwetsbaarheid, ongeacht zijn leeftijd.
Om beter in te spelen op de specifieke noden van ieder individu worden de netwerken voor geestelijke gezondheid georganiseerd op basis van de types zorg en twee leeftijdscategorieën: Zo kun je een beroep doen op:
- Het netwerk 'kinderen en adolescenten' tot en met 23 jaar;
- Het netwerk 'volwassenen' vanaf 15 jaar.
Bovendien overlappen deze twee leeftijdscategorieën om ervoor te zorgen dat het aanbod nog beter aangepast is aan de jongeren van 15 tot 23 jaar: zij kunnen het netwerk kiezen dat het best overeenstemt met hun behoeften in de overgangsperiode waarin de geestelijke gezondheidsproblemen kunnen ontstaan. De voorwaarden kunnen echter niet worden gecumuleerd.
Hoeveel betaal je?
Het grootste deel van de prijs wordt rechtstreeks betaald via de derdebetalersregeling. Je betaalt dus alleen je persoonlijke aandeel of het remgeld:
- Voor een individuele sessie: 11 euro of 4 euro als je recht hebt op een verhoogde tegemoetkoming;
- Voor een groepssessie: 2,5 euro.
Sinds 1 februari 2024 is er geen remgeld meer voor jongeren onder de 23 jaar.
Voor eerstelijns psychologische zorg is de eerste individuele sessie gratis.
Het aantal en het type sessies waarop je recht hebt, hangt af van je vraag en je behoeften.
Waar vind je de geconventioneerde zorgverleners?
Je kunt de lijst met bij het RIZIV geconventioneerde psychologen en orthopedagogen raadplegen op de website van het netwerk geestelijke gezondheid bij jou in de buurt:
- Contacteer een netwerk voor kinderen en adolescenten (tot 23 jaar)
- Contacteer een netwerk voor volwassenen (vanaf 15 jaar)
Je ziekenfonds kan je hier ook bij helpen. Het aanbod van deze overeenkomst is een aanvulling op andere bestaande initiatieven met zorgverleners en diensten die psychologische raadplegingen aanbieden zoals centra voor gezinsplanning, diensten voor geestelijke gezondheidszorg enz.
Daarnaast is er het reguliere aanbod van psychologen die werken volgens hun eigen tarieven buiten een netwerk. De meeste ziekenfondsen voorzien daarvoor een tegemoetkoming via hun aanvullende verzekering.
Heb je geen recht op een wettelijke tussenkomst?
Geen nood, het Neutraal Ziekenfonds Vlaanderen komt tot € 150 tussen voor psychologische begeleiding waarvoor geen wettelijke tussenkomst voorzien is.
