Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker

Wat is baarmoederhalskanker?

Baarmoederhalskanker of cervixkanker is een kanker ter hoogte van de hals van de baarmoeder. De hals van de baarmoeder verbindt de baarmoeder met de vagina. Baarmoederhalskanker ontwikkelt zich langzaam en heeft een voorstadium waarbij er al een letsel is, maar nog geen kanker (precancereus letsel).

Elk jaar wordt in Vlaanderen bij ongeveer 600 vrouwen baarmoederhalskanker vastgesteld. (In 2020 waren er 593 vrouwen met baarmoederhalskanker.)

Hoe ontstaat baarmoederhalskanker?

Baarmoederhalskanker ontstaat door een infectie met het humaan papillomavirus (HPV), een seksueel overdraagbare aandoening. De HPV-infectie verdwijnt bij de meeste vrouwen spontaan. Is dat niet het geval, dan wordt de HPV-infectie een chronische infectie, wat zich na verloop van tijd kan omzetten in baarmoederhalskanker. De periode tussen het oplopen van een infectie en het ontstaan van kanker loopt over meerdere jaren, tot wel 10 à 15 jaar.

Uiteindelijk zal slechts 1 op de 100 vrouwen die met het HPV-virus besmet zijn, baarmoederhalskanker ontwikkelen als ze zich niet laat behandelen.

De voorstadia van baarmoederhalskanker kunnen dus eventueel evolueren naar kankercellen. Maar ze kunnen evengoed weer terugkeren naar hun normale vorm. Een belangrijk deel van die afwijkingen verdwijnt dus nog spontaan, zónder behandeling. Hun aanwezigheid is met andere woorden geen noodzakelijke voorbode van kanker. Hoe meer de baarmoederhalscellen afwijken van normale baarmoederhalscellen, des te groter de kans is op een evolutie naar een invasieve kanker (‘invasief' betekent dat de kanker is doorgedrongen naar de omliggende weefsels).

Wat verhoogt de kans op baarmoederhalskanker?

Iedereen die seksueel actief is, kan besmet zijn met het virus. Tachtig procent van alle vrouwen zijn ooit besmet met het humaan papillomavirus. Wanneer de baarmoederhals besmet wordt met het virus ruimt het afweersysteem in 80 tot 90 op 100 besmettingen het virus op. Net zoals bij de virussen die verkoudheid of griep veroorzaken. Bij 10 tot 20 van de 100 vrouwen die besmet raken, blijft het virus echter sluimeren.

Er zijn verschillende factoren die het risico verhogen op besmetting met het humaan papillomavirus:

• Tussen de 25 en 64 jaar oud zijn
• Wisselende seksuele contacten hebben
• Geslachtsgemeenschap hebben op jonge leeftijd
• Roken
• Een verzwakt afweersysteem hebben

Regelmatig een uitstrijkje laten nemen is dus geen overbodige luxe!

Het belang van het bevolkingsonderzoek

Sinds kort bestaat er een vaccin dat beschermt tegen het humaan papillomavirus. Die bescherming is echter niet volledig.

• De huidige gegevens wijzen erop dat 46% van de baarmoederhalskankers door vaccinatie voorkomen kunnen worden. Er zijn immers nog altijd types humaan papillomavirus-infecties waartegen het vaccin niet beschermt.
• Er zijn ook vormen van baarmoederhalskanker waarvan de oorzaak niet bekend is.

Daarom is het zelfs na vaccinatie belangrijk om een uitstrijkje te laten nemen. Via een uitstrijkje kan baarmoederhalskanker in een voorstadium ontdekt worden, waardoor ook de behandeling minder ingrijpend is en kanker voorkomen kan worden. Ook als er al kanker aanwezig is, zorgt de vroegopsporing ervoor dat de kansen op genezing groter zijn.

Het is dus belangrijk dat elke vrouw van 25 tot en met 64 jaar om de drie jaar een uitstrijkje laat nemen.

Die aanbeveling is conform de richtlijnen van de Europese Unie en de Wereldgezondheidsorganisatie. In juni 2013 is de Vlaamse overheid gestart met een veralgemeend bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Daarbij wordt de aanbeveling gevolgd van de Wereldgezondheidsorganisatie en de Europese Unie om vrouwen van 25 tot en met 64 jaar om de drie jaar een uitstrijkje te laten nemen.