Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
Baarmoederhalskanker treft ongeveer 600 vrouwen per jaar. En 90% daarvan had kunnen vermeden worden door het op tijd op te sporen, via een uitstrijkje. Daarom is het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker zo belangrijk.
Wat is baarmoederhalskanker?
Baarmoederhalskanker of cervixkanker is een kanker ter hoogte van de baarmoederhals.
De hals van de baarmoeder verbindt de baarmoeder met de vagina.
Baarmoederhalskanker ontwikkelt zich langzaam en heeft een voorstadium waarbij er al een letsel is, maar nog geen kanker (precancereus letsel). Deze precancereuze cellen kunnen zich 10 tot 15 jaar eerder voordoen. Met een eenvoudige lokale aanpak zijn deze te herstellen.
Elk jaar wordt in Vlaanderen bij ongeveer 600 vrouwen baarmoederhalskanker vastgesteld.
Hoe ontstaat baarmoederhalskanker?
Baarmoederhalskanker ontstaat door een infectie met het humaan papillomavirus (HPV), een seksueel overdraagbare aandoening. De HPV-infectie verdwijnt bij de meeste jonge vrouwen spontaan.
Is dat niet het geval, dan wordt de HPV-infectie een chronische infectie, wat zich na verloop van tijd kan omzetten in baarmoederhalskanker. De periode tussen het oplopen van een infectie en het ontstaan van kanker loopt over meerdere jaren, tot wel 10 à 15 jaar.
Uiteindelijk zal slechts 1 op de 100 vrouwen die met het HPV-virus besmet zijn, baarmoederhalskanker ontwikkelen als ze zich niet laat behandelen.
De voorstadia van baarmoederhalskanker zouden dus eventueel kunnen evolueren naar kankercellen. Maar ze kunnen evengoed weer terugkeren naar hun normale vorm. Een belangrijk deel van die afwijkingen verdwijnt dus nog spontaan, zónder behandeling. Hun aanwezigheid is met andere woorden geen noodzakelijke voorbode van kanker.
Hoe meer de baarmoederhalscellen afwijken van normale baarmoederhalscellen, des te groter de kans is op een evolutie naar een invasieve kanker (‘invasief' betekent dat de kanker is doorgedrongen naar de omliggende weefsels). Dit kan vermeden worden door tijdig een uitstrijkje te laten nemen.
Wat verhoogt de kans op baarmoederhalskanker?
Iedereen die seksueel actief is, kan besmet zijn met het virus. Tachtig procent van alle vrouwen zijn ooit besmet met het humaan papillomavirus. Wanneer de baarmoederhals besmet wordt met het virus ruimt het afweersysteem in 80 tot 90 op 100 besmettingen het virus op. Net zoals bij de virussen die verkoudheid of griep veroorzaken. Bij 10 tot 20 van de 100 vrouwen die besmet raken, blijft het virus echter sluimeren.
Er zijn verschillende factoren die het risico verhogen op besmetting met het humaan papillomavirus:
- Tussen de 25 en 64 jaar oud zijn
- Wisselende seksuele contacten hebben
- Geslachtsgemeenschap hebben op jonge leeftijd
- Roken
- Een verzwakt afweersysteem hebben
Regelmatig een uitstrijkje laten nemen is dus geen overbodige luxe!
Het belang van het bevolkingsonderzoek
Sinds 2010 bestaat er een vaccin dat beschermt tegen het humaan papillomavirus (HPV). Deze vaccinatie wordt door de Vlaamse overheid gratis aangeboden aan alle jongens en meisjes in het eerste jaar secundair onderwijs in Vlaanderen en aan alle jongens en meisjes van dezelfde leeftijd in het buitengewoon onderwijs. Het vaccin biedt echter geen volledige bescherming.
Veel baarmoederhalskankers kunnen vermeden worden door de vaccinatie tegen HPV. Dat komt doordat in de huidige vaccins twee types van het virus opgenomen zijn die verantwoordelijk zijn voor 70% van alle baarmoederhalskankers. De huidige HPV vaccinatie beschermt dus tegen veel baarmoederhalskankers, maar niet tegen allemaal.
Vanaf het moment dat je seksueel actief bent is een uitstrijkje aangewezen. Via een uitstrijkje (de ‘pap-test’) kan baarmoederhalskanker in een voorstadium ontdekt worden, waardoor ook de behandeling minder ingrijpend is en kanker voorkomen kan worden. Ook als er al kanker aanwezig is, zorgt een vroegtijdige opsporing ervoor dat de kansen op genezing groter zijn. Het is dus belangrijk dat elke vrouw van 25 tot en met 64 jaar op regelmatige basis een uitstrijkje laat nemen.
Het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker verandert vanaf 1 januari 2025.
Ben je tussen 25 en 29 jaar?
- Je ontvangt elke drie jaar een uitnodiging van het Centrum van Kankeropsporing via My eBox of via de post. Deze brief bevat een uitnodiging om een afspraak te maken met je huisarts of gynaecoloog om een uitstrijkje van de baarmoederhals te laten nemen. De afspraak maak je zelf op een dag dat je niet ongesteld bent.
- Je arts neemt een uitstrijkje van je baarmoederhals en stuurt dit op naar het labo.
- In het labo wordt je uitstrijkje eerst onderzocht op de aanwezigheid van afwijkende cellen. Dit betekent nog niet dat je kanker hebt, wel dat vervolgonderzoek nodig is. Worden er geen afwijkende cellen, is een uitstrijkje om de drie jaar voldoende. Baarmoederhalskanker groeit heel langzaam.
- Spreek af met je arts hoe en wanneer je het resultaat krijgt.
Ben je tussen 30 en 64 jaar?
Je ontvangt om de vijf jaar een uitnodiging van het Centrum van Kankeropsporing in My eBox of via de post. Net als voor je dertigste, maak je een afspraak bij je arts om een uitstrijkje van de baarmoederhals te laten nemen op een dag dat je niet ongesteld bent.
De eerste maal dat je een uitstrijkje laat maken na 1/1/2025, doe je dat best nog éénmalig drie jaar na het vorige.
- Ook de afname van het uitstrijkje door de arts gebeurt op dezelfde wijze als voor je dertigste.
- In het labo zal het uitstrijkje vanaf nu eerst onderzocht worden op de aanwezigheid van hoogrisico- HPV. Is dat het geval, dan wordt het uitstrijkje verder onderzocht op afwijkende cellen. Is dat niet het geval, dan is een uitstrijkje om de 5 jaar voldoende. Het risico op baarmoederhalskanker is dan zeer laag want de HPV test is héél erg gevoelig.
Waarom wordt bij vrouwen onder de 30 niet op HPV getest?
Bij vrouwen onder de 30 jaar is de kans op het vinden van op HPV en licht afwijkende cellen groot. Bijna altijd ruimt het lichaam HPV zelf op bij jonge vrouwen.
Een te grote groep mensen zou dus onterecht behandeld worden of zich onnodig ongerust maken. Onder de 30 jaar zijn de nadelen van de HPV dus groter dan de voordelen, als er geen afwijkende cellen zijn.
Meer info?
Heb je vragen over je persoonlijke medische situatie, neem contact op met je huisarts of gynaecoloog.
Meer weten over het bevolkingsonderzoek?
Bel gratis naar het Centrum voor Kankeropsporing op 0800 60160 tussen 9 en 12 uur en 13 en 16 uur, stuur een e-mail naar info@bevolkingsonderzoek.be, of surf naar https://baarmoederhalskanker.bevolkingsonderzoek.be.

Meer info?
Meer informatie over hoe je kan deelnemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker en het verloop van het onderzoek vind je op bevolkingsonderzoek.be.