Wat zijn blauwalgen?

Als er weinig of geen stroming op een waterloop of vijver zit, bestaat de kans bij warm weer dat er cyanobacteriën of blauwalgen beginnen te bloeien. Ze vormen een blauwgroene, soms roodbruine, olieachtige laag op het water en houden gezondheidsrisico's in voor mens en dier.

Wat zijn blauwalgen?

Blauwalgen komen zowel voor in zoet als in zout water en zijn eigenlijk geen algen, maar bacteriën. Hun wetenschappelijke naam is cyanobacteriën. Er zijn niet minder dan 2000 soorten en ze behoren tot de oudste levensvormen op aarde. Blauwalgen krijgen meestal pas aandacht als ze bloeien en een drijflaag vormen. Niet alle blauwalgen zijn toxisch, maar het overgrote deel is dat wel. Daarom is het belangrijk om elke drijflaag te melden.

Voor welke problemen zorgt blauwalgenbloei?

Drijvend aan het wateroppervlak vormt blauwalgenbloei een blauwgroene, soms roodbruine, olieachtige laag op het water. Als de olieachtige laag op het water dikker wordt en het wier dichter op elkaar drijft, sterven de blauwwieren af en komen er giftige stoffen vrij die schadelijk kunnen zijn voor mens en dier:

1. Via de mond, via de huid en bij inademing kunnen er bijhorende gezondheidsklachten ontstaan zoals diarree en braken, irritatie van de ogen, oren en huid en hoofdpijn, luchtwegklachten, allergische reacties en astma.
2. Toxines die aanwezig zijn in kleine waterdruppeltjes, kunnen ook via de luchtwegen opgenomen worden. Hierdoor lopen niet alleen zwemmers maar ook hengelaars en beoefenaars van sporten op of aan het water een potentieel risico. Ook honden lopen risico omdat zij met open muil zwemmen.
3. Drijflagen van blauwalgen zien er vaak ook vies uit en kunnen ernstige geurhinder veroorzaken.

Omwille van dit risico wordt bij de vaststelling van een blauwalgenbloei vaak een captatie- en/of recreatieverbod ingesteld. Hierdoor mogen landbouwers geen water meer gebruiken om hun vee te drenken of hun gewassen te beregenen en worden allerlei watersporten verboden. Beide maatregelen kunnen een serieuze economische impact hebben.

Hoe herken je blauwalgen?

In het veld zijn blauwalgenbloeien vrij makkelijk te herkennen:

• De blauwalgen drijven boven op het water of zitten als vlokken in het water. Ze vormen een (blauw)groene tot roodbruine olie- of verfachtige laag die op het wateroppervlak drijft of er net onder zweeft.
• Ook wanneer je wit of blauw schuim aan de waterkant ziet, is er sprake van blauwalgenbloei.
• Een ongewone watervogelsterfte of vissterfte kan het gevolg zijn van blauwalgenbloei.