Gamen

Gamen is meer dan ooit hip tegenwoordig, maar wat zijn de voordelen en valkuilen van die digitale spelen en ontspanning? We spraken met twee experten van het Vlaamse expertisecentrum voor alcohol en andere drugs (VAD), Karen Van Marcke en Femke Wijgaerts.

Kunnen jullie VAD voorstellen?

VAD is een partnerorganisatie van de Vlaamse overheid. We geven betrouwbaar en onafhankelijk advies over alcohol, illegale drugs, psychoactieve medicatie, gokken en gamen. We ondersteunen daarnaast ook professionelen en zetten preventieve acties en campagnes op poten naar de bevolking toe en via onze website www.druglijn.be, sociale media, folders … Ook geven we, al dan niet op vraag, adviezen aan de Vlaamse overheid om zo hun beleid te kunnen afstemmen op de noden van de mensen in hun dagelijkse leven. Binnen VAD hebben we ons gespecialiseerd in alles wat te maken heeft met gamen. 

Waarom is gamen zo populair bij jongeren?

Gamen bij jongeren (en ook bij volwassenen!) is enorm populair om verschillende redenen. Games zijn vaak zo ontworpen dat ze zorgen voor actieve betrokkenheid van de speler. Ook bestaan er zoveel verschillende games dat elke jongere wel eentje vindt dat hem of haar interesseert. Bij gamen zijn er drie basisbehoeften die bij jongeren worden bevredigd.

• Ten eerste autonomie: jongeren halen energie uit dingen die ze echt graag doen en voor velen is dat gamen. Gamen is een digitale vorm van spelen: een gezonde activiteit en al sinds oudsher een tijdsbesteding van de mens. Games spelen sterk in op het gevoel van keuzevrijheid: bijvoorbeeld door te gamen kan men zelf een eigen wereld creëren tijdens het spel.
• Ten tweede verbondenheid: wanneer jongeren gamen, is dat een sociale activiteit in interactie met anderen. Het is voor hen een veilige groepsactiviteit.
• Ten derde blijkt het actief en bewust op zoek gaan naar activiteiten waar je vaardig in bent of waar je iets uit kan bijleren zeer motiverend. Door te gamen hebben ze heel wat vaardigheden nodig en gaan ze nieuwe uitdagingen aan waardoor hun competenties aangescherpt worden. Zoals leren omgaan met belonen en straffen als ze een hoger level willen behalen, nadenken over volgende stappen in hun spel … Kortom, gamen is een actieve activiteit.

Klopt de stelling ‘jongeren en kinderen gamen te vaak’?

Het is belangrijk om te weten dat gamen deel uitmaakt van de vrije tijd van jongeren. Op zich kan je gamen zelfs beschouwen als een positieve bezigheid. Games zijn een leerrijke vorm van ontspanning en entertainment, vaak in contact met anderen. In de stelling ‘jongeren en kinderen gamen te vaak’ is tijd subjectief. Het kan zijn dat wanneer een jongere een nieuw spel krijgt, hij of zij een korte periode heel veel speelt om zo het spel onder de knie te krijgen. Dat hoeft niet negatief te zijn. Als je start met voetballen, oefen je ook vaak extra om de technieken aan te leren voordat je start met een wedstrijd te spelen. Het onderscheid tussen gamen als passie en risicovol of problematisch gedrag is dus niet altijd zo duidelijk. Je kan van risicovol gamen spreken als er gedurende een langere periode geen evenwichtige verhouding meer is met andere activiteiten en dat negatieve gevolgen heeft. De tijd dat jongeren gamen, kan wisselend zijn van periode tot periode en wil niet meteen zeggen dat het een probleem is.

Welke valkuilen kunnen er ontstaan bij gamen?

Er is slechts een kleine groep jongeren voor wie gamen een vlucht is van hun problemen. Ze kunnen door het gamen de controle en balans kwijtraken in het dagelijkse leven. Hun leven wordt als het ware arm doordat ze weinig andere activiteiten doen of contacten hebben. Ook in de games zelf zitten vaak ‘verborgen verleiders’, zoals reclamebeïnvloeding. Ook zijn veel spelen zo opgebouwd dat je bijvoorbeeld ‘credits’ moet aankopen om verder te geraken in het spel. Vaak gaat het om kleine bedragen, maar als je al die bedragen optelt, kan het veel geld kosten. Af en toe hier zakgeld aan uitgeven, is geen probleem. Een tennisspeler koopt ook al eens graag een nieuw tennisracket, niet? In de games zitten echter ook vaak gokelementen verborgen zoals ‘georganiseerde casinospelen’, die gamers toelaten om virtueel geld te winnen of schatkisten aan te kopen waarbij je vooraf niet weet of ze je iets gaan opleveren… Tussen gamen en gokken zit er soms een zeer dunne grens. Er bestaan niet voor niets regels vanaf wanneer je mag deelnemen aan kansspelen. Verschillende van die gokspelen zijn dan ook verboden door de Kansspelwetgeving. Naast al die risico’s kunnen jongeren ook fysieke ongemakken ervaren, eenzaam zijn of problemen op school en thuis ervaren.

Zijn alle games dan verslavend?

Ja en neen. Dat hangt af van drie zaken: de speler, het spel zelf en de omgeving. De kwetsbaarheden van de gamer kunnen een factor zijn als hij of zij problemen heeft thuis, op school, met vrienden… Daarnaast zijn een aantal games zo ontworpen dat ze meer verslavend zijn dan anderen omdat ze nooit eindigen en men dus kan blijven doorspelen. Of je moet in teams spelen en ervaart de groepsdruk om te blijven mee doen. Het is nooit één factor die bepaalt of je al dan niet verslaafd bent. Het is een combinatie van verschillende elementen.

Op welke manier kunnen ouders helpen om het overmatig gamen van hun kind tegen te gaan?

Om het gamegedrag van je zoon of dochter onder controle te houden, is het belangrijk om gamen als iets positiefs te zien. Tracht een constructief gesprek op gang te brengen over hun spel. Vraag hen of ze gewonnen hebben, welk spel ze hebben gespeeld en met wie. Benader dat het best als een volwaardige hobby. Probeer als ouder ook interesse te tonen door wat onderzoek te doen naar het gamen en speel zelfs eens mee met je kind. Een positieve benadering zal gesprekken over het spelgedrag enkel maar makkelijker maken en zorgen voor een positieve communicatie tussen jullie. Stimuleer daarnaast ook andere activiteiten, hobby’s en persoonlijke contacten met vrienden. Ook is het belangrijk om als ouder het goede voorbeeld te geven door zelf schermvrije momenten te creëren.

Welke gevolgen heeft overmatig gamen voor de ontwikkeling bij jongeren?

Er is in het verleden slechts beperkt onderzoek gedaan naar de gevolgen van risicovol speelgedrag voor de ontwikkeling van jongeren op lange termijn. Mede omdat de wereld van games razendsnel verandert. De laatste jaren is men daar veel meer bewust voor geworden, maar door de vele en snelle evoluties, vraagt het ook van de wetenschap nog grote inspanningen. Op korte termijn kan het eenzijdige leven dat jongeren met het overmatig gamen ontwikkelen, wel voor problemen zorgen bij hun ontwikkeling. Zonder andere activiteiten in hun vrije tijd doen kinderen en jongeren zichzelf tekort.

Wat zijn de positieve aspecten aan deze digitale spelen?

Zoals al een aantal keren vermeld, is gamen op zich niet ‘slecht’. Het heeft ook veel positieve aspecten die bijdragen tot de ontwikkeling van jongeren. Het zorgt in de eerste plaats voor plezier. Daarnaast leren ze verschillende cognitieve, sociale en motorische vaardigheden bij het gamen. Ze trainen hun analytisch vermogen, leren probleemoplossend te denken en omgaan met hun frustraties. Omdat de gamewereld zich afspeelt in het Engels leren ze ook een vreemde taal en sommige games situeren zich zelfs binnen historische gebeurtenissen zoals de wereldoorlogen. Gamen is dus ook leerrijk.

Welke preventieve tips hebben jullie voor de jongeren om niet verslaafd te geraken aan gamen?

Het is heel belangrijk dat je blijft deelnemen aan je hobby’s, persoonlijk met vrienden blijft afspreken en betrokken blijft bij het gezinsleven. Blijf daarnaast ook letten op je eetpatroon, speel zeker niet voor het slapen gaan, zorg voor een aangename omgeving om te gamen met voldoende frisse lucht en plaats je gameconsole of computer niet op je kamer, maar op een centrale plaats in huis. Vergeet niet om goede afspraken te omtrent je gamegedrag.

Bedankt voor dit gesprek!

Objectief, maart 2021.